Польшӑран – улма-ҫырла, Укаринӑран - сӗт, сӗткен, соя, Молдовӑран консерв илсе килме чарӗҫ. Вӗсене тата ытти хӑш-пӗр ҫимӗҫе пирӗн лавккасенче сутма юрамасть. Ҫакна Роспотребнадзор тата ытти ведомство ӗҫченӗсем тӗрӗслесех тӑраҫҫӗ.
Тӗрӗслев ҫирӗп пулсан та Польшӑран илсе килнӗ панулми, Турцирен кӳрсе килнӗ иҫӗм ҫырли сутнине тупса палӑртаҫҫӗ. Вӗсене килограмӗ-килограмӗпе туртса илсе тӗп тӑваҫҫӗ.
Халӗ чылай лавккара Раҫҫейре ҫитӗнтернӗ панулми курма пулать. Вӗсене пирӗн пата Краснодартан кӳрсе килеҫҫӗ. Кӑҫал Чӑваш Енре те панулми йӑтӑнать кӑна. Кашни килте тенӗ пекех улмуҫҫисем ҫӗре ҫите усӑннӑ. Ниҫта чикме пӗлмеҫҫӗ вӗсене ҫынсем, ирӗксӗрех ҫырманалла турттараҫҫӗ. Раҫҫейӗн халӗ хӑйне хӑй тӑрантармалла. Апла пулсан мӗншӗн ӑнса пулна панулмине сая ямалла? Элӗкре ав тутлӑ повидло пӗҫереҫҫӗ, сутлӑха кӑлараҫҫӗ. Унта ҫынсенчен панулми пуҫтараҫҫӗ пулӗ-ха. Анчах кашниех конторӑна ҫитме пултараймасть. Нумаях пулмасть пахчаран ҫӗрме пуҫланӑ панулмине ҫырмана турттарнӑ чухне пуҫра шухӑш явӑнчӗ: мӗншӗн ял тӑрӑх ҫӳресе ӑна пуҫтармаҫҫӗ-ха?
Кӑҫал кӗрхисене пирӗн республикӑра 100 пин гектар акса хӑварма палӑртнӑ. Эрнекуна илсен, 91,1 пин гектарӗ валли ҫӗре сухаласа хатӗрленӗ те ӗнтӗ. Процентпа пӑхсан, ку вӑл 91,1 процент тенине пӗлтерет. Ӗҫ кӑтартӑвне ЧР Ял хуҫалӑх министерстви иртнӗ ҫулхипе те танлаштарса кӑтартнӑ: ҫулталӑк каялла планпа пӑхнин 82,5 процентне хатӗрленӗ пулнӑ.
Вырма хуҫалӑхсенче вӗҫленсе пырать. Маларах асӑннӑ министерство район администрацийӗсем пӗлтерни тӑрӑх хыпарланине ӗненсен, хуҫалӑхсемпе фермерсем тӗштырӑпа пӑрҫа йышши культурӑсене 98,4 процент ҫапса тӗшӗлеме ӗлкӗрнӗ. Кунта куккуруса кӗртмен. Хӑш-пӗр хуҫалӑхра ӑна симӗс апатлӑх кӑна мар, тӗшӗлеме те ӳстереҫҫӗ.
Тыр-пула Улатӑр, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар, Шӑмӑршӑ, Елчӗк районӗсенче вырса пӗтернӗ.
Чӑваш Енре Африка мурӗнчен сыхланмалли мероприятисен планне хатӗрлеҫҫӗ. Кун пирки ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтереҫҫӗ.
Шупашкар хула администрацийӗнче тӗрлӗ служба ӗҫченӗсенчен тӑракан ятарлӑ оперативлӑ штаб йӗркеленӗ. Вӗсем ҫынсене мур пирки ӑнлантараҫҫӗ, халӗ «хӗрӳ лини» те ӗҫлет.
Кунсӑр пуҫне ветеринари тӗрӗслевне те ҫирӗплетнӗ. Шупашкарта чӗрӗ сысна сутма чарнӑ. Ҫавӑн пекех хулана 2-мӗш зонӑна лекнӗ районсенчен сысна ашӗ илсе килме чарнӑ. Анчах ку 3-мӗш тата 4-мӗш зонӑри сысна фермисене пырса тивмест.
Чӑваш Енре Африка мурне сарӑлма паман. Хӑрушӑ чире тӗп тунӑпа пӗрех.
Карантина хальлӗхе илмен. Улатӑр тата Пӑрачкав районӗсенче полицейскисем талӑкӗпех дежурствӑра тӑраҫҫӗ. Вӗсем урапасене чарса тӗрӗслеҫҫӗ, ветеринари службин ӗҫченӗсем ятарлӑ хутӑшпа дезинфекцилеҫҫӗ.
Асӑннӑ района кӗрекен, унтан тухакан урапасене малашне те тӗрӗслӗҫ. Нумаях пулмасть ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чуварлей ялӗ ҫывӑхӗнче канашлу ирттернӗ. Михаил Васильевича Африка мурне сарӑлма чарни пирки пӗлтернӗ.
Ятарлӑ комиссисем халӑхран сысна пуҫтарса пӗтернӗ. Икӗ районта 3000 ытла сыснана тӗп тунӑ. Вӗсене компенсаци тӳлемешкӗн хыснаран 23 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Сергей Артамонов министр ку лару-тӑру сысна ашӗн хакне витӗм кӳмелле марри пирки каланӑ. Монополипе кӗрешекен служба лавккасене тӗрӗслеме пуҫланӑ. Сысна ашӗ 6-9 процент хакланнӑ-мӗн.
Карантин зонинчен инфекциллӗ какая илсе тухакансем пур-ха. Анчах вӗсене постра тытса чараҫҫӗ. Халӗ Африка мурне тупнӑ ялсене дезинфекци тӑвас ӗҫ малалла пырать.
Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ «Юрма» агрохолдинг ӗҫ саккунне пӑснӑ.
Асӑннӑ район прокуратури предприятире ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне ҫу уйӑхӗшӗн те ӗҫ укҫи тӳлесе тытманнине палӑртнӑ. Парӑмӗ 62 ҫын умӗнче тӑрса юлнӑ. Вӗсене пурӗ 420 пин тенкӗ ытла тӳлемелле пулнӑ.
Тӗрӗслев ытти кӑлтӑка та ҫиеле кӑларнӑ. Хапрӑкра тӑрӑшнисенчен пӗри ҫӗртме уйӑхӗн 29-мӗшӗнче ӗҫрен кайнӑ. Ун пек чухне шалӑва ҫав кунах парса татмалла. Хӗрарӑм вара укҫана тепӗр кун кӑна илейнӗ. Ӗҫрен пӑрахнӑ тепӗр хӗрарӑма та ҫавӑн пекех кӗттернӗ. Предприятире грузчикра тӑрӑшакана ҫу уйӑхӗнче каннӑ отпуск укҫине утӑ тата ҫурла уйӑхӗсенче икӗ пая уйӑрса тӳленӗ. Ҫав вӑхӑтрах канма кайиччен виҫӗ кунтан маларах куҫарса памалла тесе пӗлтерет Шупашкар район прокурорӗ Зелфинас Карама.
Саккуна пӑхӑнманшӑн предприятин тӗп директорне 5 пин тенкӗлӗх штрафланӑ, агрохолдинга хӑйне — 40 пин тенкӗлӗх.
Ҫурла уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Хурапыр Юнтапа ялӗнче 60 тонна утӑ ҫунса кӗлленнӗ.
Утӑ пӑру ферминчен инҫех мар выртнӑ. Телее, пушарнӑйсем ҫулӑма вите ҫине куҫма паман. МЧСӑн Чӑван Енри тӗп управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, 180 рулон утӑ электролини айӗнче выртнӑ.
Пушар шӑпах электричество пралукне пула тухма пултарнӑ. Халӗ специалистсем ҫулӑм мӗншӗн алхаснине тӗпчеҫҫӗ.
Шупашкар районӗнчи Шӗнерпуҫӗнче вырнаҫнӑ «Чӑваш брйолерӗ» акционерсен уҫӑ обществинче кӑштахран 550 ҫын ӗҫсӗр юлма пултарать. Ҫак цифрӑна тата факта паян Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев правительство пайташӗсемпе ирттернӗ канашлура асӑнса хӑварнӑ. Унти ҫивӗч лару-тӑрӑва Элтепер ШӖМпе тата прокуратурӑпа пӗрле татса памаллине палӑртса хӑварнӑ.
Чӑн та, хапрӑка панкрута кӑларма республикӑн Арбитраж судне панӑ. Ларӑва унччен куҫарчӗҫ, ҫитесси юпа уйӑхӗ 5-мӗшӗнче пулмалла. Маларахри лару вӑхӑтӗнче Чулхулари «Корма и концентраты» предприяти «Чӑваш бройлерӗн» парӑмне тӳлесе татма, предприятие панкрута кӑларма кирлӗ мар тесе сӗннӗ.
Хапрӑкӑн акцийӗн 49 проценчӗ Чӑваш Енӗн харпӑрлӑхӗнче пулнине кура ӑна республика сутса яма йышӑннине, анчах туянас кӑмӑллисем тупӑнманнине кура акцие сутма май килмен.
Хӗлле урапа, ҫулла ҫуна хатӗрлеме хушнӑ чӑваш. Патӑрьел районӗнчи хуҫалӑхсем кӗркунне фермӑсене янтӑламалла тесе шухӑшлаҫҫӗ. Хӑш хуҫалӑх ферминче еплерех лару-тӑру пулнине районти ятарлӑ комисси вырӑна тухса тӗрӗсленӗ.
«Корма» агрофирмӑра ӗне-выльӑх тӑракан вите кивӗ. Саплӑклӑ пулсан та япала таса пултӑр тенине шута илсе шыв пӑрӑхӗсене ҫӗнетни, урайӗнчи ҫӗрнӗ хӑмасене улӑштарни пирки Патӑрьел район хаҫачӗ «Авангард» пӗлтерет. Унта тӗрӗслевҫӗсем пулнӑ вӑхӑта фермӑна дезинфекцилесе ӗлкӗрмен пулнӑ, анчах ҫывӑх вӑхӑтра ҫак ӗҫе пурнӑҫласшӑннине пӗлтернӗ. «Родина» ял хуҫалӑх производство кооперативӗнче ятарлӑ бригада чӗнсех витене тирпейлеттересшӗн. «Тойсинская» агрофирмӑра витесене дезинфекцилесе шуратнӑ.
Фермерсем патне те ҫитнӗ. Кзыл Камышри Ф. Бурганов выльӑх валли апат ҫителӗклӗ хатӗрленӗ. Кзыл Чишмари Ф. Замалетдинов та хӗле тӗплӗ хатӗрленнӗ. Кивӗ Ахпӳртри И. Каргина фермер хуҫалӑхӗнче стенасене тултан сӑрланӑ, шалтан та ҫӗнӗ сӑн кӗртеҫҫӗ.
Именкассинчи В. Кириллов фермерӑн та вӑкӑрсем тӑракан витере тап-таса.
Шупашкар районӗнчи Шӗнерпуҫӗнче вырнаҫнӑ «Чувашский бройлер» (чӑв. Чӑваш бройлерӗ) кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗнчи йывӑр лару-тӑру пирки эпир ҫырсах тӑтӑмӑр. Аса илтеретпӗр, унти бройлерсен самай пайне пусса тата сутса пӗтернӗ, ҫынсен самай пайне ӗҫрен хӑтарма йышӑннӑ пирки ҫитес уйӑхра самайӑшӗ урамра тӑрса юлӗ.
Ятлӑ-сумлӑ хапрӑкӑн акцийӗн 49 проценчӗ Чӑваш Енӗн харпӑрлӑхӗнче пулнине кура ӑна республика сутса яма йышӑннине те эпир пӗлтернӗччӗ. Аукцион паян иртмеллеччӗ. Анчах туянас кӑмӑллисем тупӑнманнине кура акцие сутма май килмен.
Панкрута тухасси патне ҫитнӗ хапрӑкӑн ӗҫне юпа уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Арбитраж сучӗ тепӗр хутчен пӑхса тухмалла.
Чӑваш Енре тӗрлӗ должноҫре унччен ӗҫленӗ Анатолий Князева Коми Республикин ял хуҫалӑх министрӗ пулма чӗнсе илнине эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Вӑл ҫынпа пӗрле ӗҫлеме тӳр килнисем ӑна хӑйӗн ӗҫӗнчи пысӑк профессионал, ватӑпа ватӑ пек, яшпа яш пек пулнине аван пӗлеҫҫӗ.
Елчӗк тӑрӑхӗн ҫӗрӗ ҫинче ӳссе хӑват илнӗ, кайран Шупашкар район ҫӗрӗ ҫинче тӗпленнӗ ҫын Коми Республикинче хӑйне епле туйнине, унти халӑха епле йышӑннине Александр Белов журналист «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫатри интервьюра каласа кӑтартнӑ.
Анатолий Князев ҫурҫӗр тӑрӑхӗнчи ҫав регионти кайӑк-кӗшӗк отраслӗ вӑйлӑ аталаннине пӗлтернӗ. Унта ӳстерекен ҫак продукцие Чӑваш Енри лавккасенче, «Чӑваш бройлерӗ» хапрӑкӑн точкисенче, сутассине йӗркелес шухӑшлине пӗлтернӗ.
+32.3 °C